Collegium Maius w Krakowie
Początki Collegium Maius sięgają XIV wieku, kiedy Władysław Jagiełło przekazał Uniwersytetowi narożną kamienicę przy zbiegu dzisiejszych ulic Jagiellońskiej i św. Anny. Zakupił ją wcześniej od mieszczanina Piotra Gerharsdorfa, jeszcze wcześniej zaś należała ona do Stefana Pęcherza z Rzeszotar. Jako że fundacji dokonał sam Jagiełło, kamienicę zwano początkowo Kolegium Królewskim, następnie Kolegium Teologicznym, a wreszcie Kolegium Większym (z łac. Collegium Maius) – w odróżnieniu od sąsiedniego Kolegium Mniejszego mieszczącego wydział sztuk wyzwolonych. Dla szybko rozwijającego się uniwersytetu dokupiono kilka kolejnych kamienic, które po pożarach i przebudowach pod koniec XV wieku połączono, nadając im jednolity charakter architektoniczny. Tutaj przez wieki toczyło się życie akademickie: profesorowie mieszkali pod wspólnym dachem, prowadzili dysputy, nauczali studentów w tzw. lektoriach.
Wiek XV i XVI był okresem największego rozwoju Uniwersytetu, królowały wówczas matematyka i astronomia, wykładane przez takich wybitnych naukowców, jak: Jan z Głogowa, Marcin Bylica z Olkusza czy Mikołaj Kopernik. Po okresie świetności Akademii, na przełomie XVI i XVII wieku jej znaczenie zmniejszyło się, Collegium Maius stopniowo popadało w zaniedbanie. Reforma Kołłątajowska – Kołłątaj przemianował akademię na Szkołę Główną Koronną – sprawiła, że budynek Collegium Maius przeznaczono na bibliotekę. Od samego początku zarządzali nią wybitni uczeni: filolog i językoznawca Jerzy Samuel Bandtke, filolog i filozof, autor prac historycznych Józef Muczkowski czy historyk literatury i teatru Karol Estreicher senior, zwany ojcem bibliografii polskiej.
Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku, który położył kres reformom, Szkoła Główna Koronna znalazła się pod panowaniem austriackim. Groziła jej nawet likwidacja, do której ostatecznie nie doszło, ale nie ominęły jej procesy germanizacyjne. W 1817 roku wydano nowy statut organizacyjny dla uczelni, wówczas też przemianowano ją na Uniwersytet Jagielloński. W latach 40. XIX wieku rozpoczęto adaptację Collegium Maius na cele biblioteczne, zdecydowano też o przebudowie w stylu neogotyckim. Jej pomysłodawcą był ks. Jan Schindler, wykonawcą zaś architekt Karol Kremer.
Po ugodzie Austro-Węgier w 1867 roku Uniwersytet znów zaczął się dynamicznie rozwijać, stając się centrum polskiego życia kulturalnego i naukowego także dla Polaków przybywających tu licznie z pozostałych ziem pozostających pod zaborami. W 1894 roku po raz pierwszy w dziejach uczelni przyjęto na studia farmaceutyczne trzy kobiety, w latach 1913–1914 stanowiły już 25 procent studiujących.
Rozrastająca się Biblioteka Jagiellońska została przeniesiona do nowo wybudowanego gmachu przy alei Mickiewicza w roku 1940. Po zakończeniu II wojny światowej z inicjatywy prof. Karola Estreichera przeprowadzono gruntowny remont Collegium Maius połączony ze zrzuceniem neogotyckiej szaty i próbą przywrócenia wyglądu sprzed 1840 roku. Odbudowa zakończyła się w roku 600-lecia Uniwersytetu – 1964 roku.
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius zostało powołane do życia na podstawie decyzji senatu uniwersyteckiego w 1947 roku, a otwarte 6 maja 1964 roku.
Collegium Maius w Krakowie
Estreicher K. jr., Collegium Maius. Dzieje gmachu, „Zeszyty Naukowe UJ” 1968, CLXX, Prace z historii sztuki, z. 6. Kobylarczyk K., Czas nie omija zegarów, „Dziennik Polski”, 19 kwietnia 2003. Podlecki J., Waltoś S., Collegium Maius UJ. Dzieje i przewodnik po zbiorach Muzeum, Kraków 2005. Waltoś S., Na tropach doktora Fausta i inne szkice, Warszawa 2004. Chwalba A., Collegium Maius, Kraków 2009. Estreicher K. jr., Dziennik wypadków, t. I–V, Kraków 2001–2006. Estreicher K. jr., Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Dzieje, obyczaje, zbiory, Warszawa 1971. Wąsowicz H., Chronologia średniowieczna, Lublin 2013. Winiarczyk K., Czas w mieście – miasto w czasie. Scenariusz wystawy w Wieży Ratuszowej, maszynopis, Kraków 2013. Zajdler L., Dzieje zegara, Warszawa 1977.
Collegium Maius w Krakowie
Informacje praktyczne
Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:
dostępny
Dane teleadresowe:
adres: ul. Jagiellońska 15, Kraków
gmina: Kraków
powiat: Kraków
GPS: N: 50° 3’ 41” E: 19° 56’ 1”
gospodarz: Uniwersytet Jagielloński (Muzeum UJ Collegium Maius)
www: http://www.maius.uj.edu.pl/
e-mail: [email protected]
telefon: 12 663 15 01 lub 12 422 05 49