przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie

Pijarzy zostali sprowadzeni do Polski przez króla Władysława IV w 1642 r., a dzięki zezwoleniu Jana Kazimierza dwanaście lat później osiedlili się na krakowskim Kazimierzu. W obrębie krakowskich murów miejskich znajdowało się wiele zakonów, wobec czego zakonnicy mieli duże trudności z uzyskaniem pozwolenia na przeniesienie się z Kazimierza do Krakowa. Jednak dzięki poparciu króla oraz księcia Aleksandra Lubomirskiego w 1679 r. zamieszkali przy ul. św. Jana, w kamienicy zwanej Słowikowską. Obok niej stała zrujnowana kamienica i browar z obszernym placem, które nabył i podarował pijarom Hieronim Lubomirski. Na miejscu tej kamienicy, zwanej Pod Bażanty, oraz browaru zakonnicy wznieśli najpierw dolny kościół, konsekrowany w 1721 r., a potem górny. Uroczyste poświęcenie nastąpiło w 1728 r.

Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

Autorem projektu kościoła był pochodzący z Podlasia architekt Kacper Bażanka, wykształcony w rzymskiej Akademii św. Łukasza. Według jego planów powstała trójnawowa bazylika z kaplicami i emporami w nawach bocznych. Wspaniałym dopełnieniem architektury kościoła jest rzeźbiarska i malarska dekoracja wnętrza, wykonana przez artystów z Moraw: Franciszka Ecksteina i Chrystiana Bolę. Wykorzystując zasady perspektywy geometrycznej, sprawili, iż malowana architektura na ścianach kościoła wywołuje złudzenie rzeczywiście istniejącej, a iluzjonistyczne malowidło na sklepieniu daje wrażenie otwartego nieba. Do późnobarokowego wystroju należą też ołtarze ze sztucznego marmuru i stiuku wykonane przez Jakuba Hoffmana oraz obrazy Szymona Czechowicza.

Przez trzydzieści lat kościół miał jedynie skromną, ceglaną fasadę. Obecną wzniósł Franciszek Placidi w latach 1759-1761. Rozwinął on pomysł Bażanki, by kościół był efektownym zamknięciem ulicy św. Jana. Trójkondygnacyjną fasadę podzieloną pilastrami i skromnie dekorowaną motywem kampanuli (pionowo ułożonych, uproszczonych dzwonków) wieńczy otwarta arkada z zawieszonym w niej dzwonem.

Zakon Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych zwanych pijarami, założony przez św. Józefa Kalasantego w 1597 r. w Rzymie, prowadził szkoły średnie zwane kolegiami. Założone w 1663 r. krakowskie kolegium mieściło się w przyległych do kościoła budynkach. Starszy, znajdujący się od strony ul. Sławkowskiej, do dzisiaj służy pijarom, a nowszy, wzniesiony przez Franciszka Placidiego, należy do Muzeum Książąt Czartoryskich.

Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie

Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic, cz. 2
Autor: Józef Mączyński
Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989)
Miejsce wydania: Kraków, 1845

Kolegium Pijarów w Krakowie
Autor: Adam Pitala
Wydawnictwo: Archiwum Pijarów
Miejsce wydania: Kraków, 1994

Leksykon kościołów Krakowa
Autor: Michał Rożek,  Barbara Gondkowa
Wydawnictwo: Verso
Miejsce wydania: Kraków, 2003

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : PWN
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993

Historia i architektura Krakowa w zarysie
Autor: Jacek Purchla, Marcin Fabiański
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Miejsce wydania: Kraków, 2001

Kraków: przewodnik historyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Miejsce wydania: Wrocław, 1997

Kraków. Przewodnik ilustrowany
Autor: Bogusław Michalec
Wydawnictwo: Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 2004

Kraków
Autor: Jan K. Ostrowski
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Miejsce wydania: Warszawa, 1992

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo :  [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993

Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo :  „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991

Pomniki sztuki w Polsce, T.1 : Małopolska
Autor :  Zygmunt Jerzy  Łoziński
Wydawnictwo : Arkady- XXVII, 489 s., 3 mapy luz. : fot., pl., rys. ; 20 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1985

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

ograniczona dostępność

Dane teleadresowe:

adres: ul. Pijarska 2, Kraków

gmina: Kraków

powiat: Kraków

GPS: N: 50° 3' 53", E: 19° 56' 23"

gospodarz: Zakon oo. Pijarów w Krakowie

www: http://www.pijarzy.pl

telefon: 12 422 17 24

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.