przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Kościół pw. św. św. Świerada i Benedykta w Tropiu

Tropie, miejscowość na wschodnim brzegu Dunajca, związana jest z początkami chrześcijaństwa w Polsce. To tutaj znajdowała się pustelnia, w której zamieszkiwał przez kilkadziesiąt lat św. Świerad-Andrzej. Urodził się on w okolicach Zakliczyna nad Dunajcem. Pod koniec X w. zamieszkał w pustelni niedaleko Czchowa. Dwadzieścia lat później, wraz ze swoim uczniem Benedyktem udał się do klasztoru benedyktynów na górze Zobor, nieopodal Nitry (na terenie Górnych Węgier). Tam przyjął imię zakonne Andrzej i powrócił do życia pustelniczego. Zmarł ok. 1031 r. w grocie koło Trenczyna, nad rzeką Wag. Pochowano go w katedrze św. Emmerama w Nitrze, wraz z Benedyktem, który w 1034 r. poniósł śmierć męczeńską.

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. ŚW. ŚWIERADA I BENEDYKTA W TROPIU, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Wznoszący się na kilkunastometrowej, stromej skale kościół zbudowano w XII i XIII w., a przebudowano w XIV i XVI w.; ok. 1634 r. dodano kruchtę i kaplicę. Z pierwotnej budowli zachowały się mury prezbiterium, wtórnie podwyższone, wzniesione z ciosów piaskowca. Przylegająca do prezbiterium od północy zakrystia pochodzi z XIII w. Niewielka, jednonawowa świątynia z węższym, zamkniętym prostą ścianą prezbiterium została zdewastowana w XVI w. przez arian i powtórnie konsekrowana w 1611 r. W ostatnich latach świątynię odnowiono, przykryto ją również nowym dachem, ponieważ poprzedni został zniszczony przez silną wichurę.

Najcenniejszym zabytkiem we wnętrzu kościoła są zachowane fragmenty romańskiej polichromii na północnym łuku tęczy, przedstawiające świętego (być może św. Stefana, króla Węgier) w koronie i z berłem w dłoni. Strop nawy pokryty jest rokokowym malowidłem ukazującym Zesłanie Ducha Świętego. Postacie patronów kościoła są widoczne w ołtarzu głównym: święci klęczą poniżej sceny koronacji Matki Bożej przez Trójcę Świętą. Interesująca jest również barokowa, kamienna chrzcielnica, wbudowana w ścianę i zamykana drewnianą, rokokową obudową z malowidłami dotyczącymi chrztu.

W okolicy kościółka znajduje się wiele śladów związanych ze św. Świeradem. Nieopodal zachowała się grota, w której mieszkał, a obok niej XVIII-wieczna, murowana kapliczka. Są tutaj także resztki pnia starego dębu, w którym według legendy chronił się Święty. Jest on pierwszym polskim świętym, kanonizowanym wraz ze swym uczniem św. Benedyktem w 1083 r., dzięki staraniom króla węgierskiego Władysława I Świętego.

Kościół pw. św. św. Świerada i Benedykta w Tropiu

Jezioro Rożnowskie : Gmina Gródek nad Dunajcem
Autor : tekst Andrzej Krupczyński, zdj. Marek Nowakowski
Wydawnictwo : Nowy Sącz : Wydawnictwo i Drukarnia Nova Sandec, [tł. Michał Mieluch (j. ang.), Agencja MERITUM (j. niem.), Dariusz Żuk – Olszewski (j. słow.), – [84] s. : il. kolor. ; 30 cm, tekst w jęz. niem., ang., pol i słow., ISBN 978-83-60822-37-1
Miejsce wydania : Nowy Sącz, 2008

Jezioro Rożnowskie i Czchowskie : 27 wycieczek rowerowych
Autor : Marek Ryglewicz
Wydawnictwo : Nowy Sącz : Wydawnictwo Fundacja,  – 91, [1] s. : il., mapy ; 20 cm.,  ISBN: 83-88887-49-1
Miejsce wydania : Nowy Sącz, 2005

Pieniny i ziemia sądecka
Autor : Jan Wiktor
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie, 386, [2] s. : fot., il. ; 26 cm + wkładka, indeks
Miejsce wydania : Kraków, 1958

Pieniny i ziemia sądecka
Autor : Jan Wiktor
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie,  – 536, [2] s. : fot. ; 21 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1956

Pieniny i ziemia sądecka
Autor : Jan Wiktor
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie, – wyd. 3 uzup. – 475, [1] s. : il. ; 26 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1965

Dzieje sztuki
Autor : Marian Kornecki                                                                                  Publikowany : Województwo tarnowskie : monografia / pod red. Jadwigi Warszyńskiej ; Polska Akademia Nauk – Oddział w Krakowie. Komisja Nauk Geograficznych, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw. Polskiej Akademii Nauk, 1988, s. 167 – 177

Dolina Dunajca : przewodnik
Autor : Lesław Bochenek
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza, 119 [1] s. ; 22 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1987

Polski święty na Słowacji – Andrzej Świerad
Autor: Ryszard Grzesik
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 92 : 1999, s. 461 – 479

Działalność misyjna Polski pierwszych Piastów na ziemiach przykarpackich na przełomie X i XI wieku
Autor: Henryk Kapiszewski
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 33 : 1970,  s. 5 – 34

Grabski Andrzej Feliks, Święty Świerad (Saint Andrew Zoeradus), Roma 1966, 1967
Autor:  J. T. Milik
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 27 : 1967, s. 263 – 267 [recenzja]

Eremita Świrad w Panonii. (Ze stosunków polsko – pannońskich na przełomie X i XI wieku)
Autor: Henryk Kapiszewski
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 10 : 1959, s. 17-69

Romańskie malowidła ścienne w Polsce
Autor: Józef Edward Dutkiewicz
Publikowany: Biuletyn Historii Sztuki, Warszawa 1966, Rok XXVIII, nr 3/4, s. 269-304, wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej
Autor: Andrzej Żaki
Wydawnictwo: PAN. Oddział w Krakowie (Prace Komisji Archeologicznej nr 13), Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Miejsce wydania: Wrocław, 1974

Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej
Autor: Józef Swastek ks.
Publikowany: Tarnowskie Studia Teologiczne, t. IX: Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej, s. 359-371

Święty Andrzej Świerad i jego kult w Tropiu
Autor: Józef Swastek ks.
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 52 : 1979, 5 – 48

Tropie: Sanktuarium śś. Pustelników Świerada i Benedykta: przewodnik pielgrzyma
Autor: Agnieszka Spiechowicz
Wydawnictwo: Wydawnictwo Turystyczne
Miejsce wydania: Kraków, 2003

Badania w Tropiu, pow. Nowy Sącz i problemy architektury romańskiej na Podkarpaciu
Autor: Stanisław Kozieł
Publikowany: Sprawozdania z posiedzeń Komisji PAN w Krakowie , R. 1968 (za 1967), t. 11, s. 11–14

Cztery źródła do żywota św. Świrada
Autor: Henryk Kapiszewski
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 19 : 1964, s. 5 – 31

Eremita Świrad na ziemi rodzinnej
Autor: Henryk Kapiszewski
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 23 : 1966, s. 65 – 103

Grabski Andrzej Feliks, Święty Świerad, Kraków 1967
Autor:  J. T. Milik ks.
Publikowany: Nadbitka z : Nasza Przeszłość. Studia z dziejów kościoła i kultury katolickiej, T. 27 : 1967 [recenzja]

Dotychczasowe wyniki badań archeologiczno – architektonicznych przy kościele św. Świrada w Tropiu, pow. Nowy Sącz
Autor: Stanisław Kozieł
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 23 : 1966, s. 105 – 115

Dotychczasowe wyniki badań archeologiczno– architektonicznych przy kościele św. Świrada w Tropiu, pow. Nowy Sącz
Autor: Stanisław Kozieł
Publikowany: Nasza Przeszłość, nr 23: R. 1966, s. 105–115

hasło: Andrzej Świerad
Publikowany: Nasi święci. Polski słownik hagiograficzny, pod red. Aleksandry Witkowskiej osk., wyd. Księgarnia św. Wojciecha, wyd. II poszerz., Poznań, 1999, s. 67-76

Na śladach architektury romańskiej nad Dunajcem. Odkrycie w Tropiu, pow. Nowy Sącz
Autor: Stanisław Kozieł
Publikowany: Z otchłani wieków, R. 33: 1967

Odkrycia w kościele w Tropiu, pow. Nowy Sącz
Autor: Stanisław Kozieł
Publikowany: Rocznik Sądecki, T. 7: 1966, s. 443–449

Odkrycie fragmentów romańskiego malowidła w kościele parafialnym w Tropiu
Autor: Józef Edward Dutkiewicz
Publikowany: Sprawozdania z posiedzeń Komisji PAN w Krakowie, R. 1964, s. 187–189

Odkrycie fragmentów romańskiego malowidła w kościele parafialnym w Tropiu
Autor: Józef Edward Dutkiewicz
Publikowany: Acta Archaelogica Carpathica, T. 14: 1974, s. 71–74

Twoje imię. Przewodnik onomastyczno– hagiograficzny
Autor: Henryk Fros,  Franciszek Sowa
Wydawnictwo: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy
Miejsce wydania: Kraków, 1976

Romańskie malowidło ścienne odkryte w Tropiu
Autor: Józef Edward Dutkiewicz
Publikowany: Folia Historiae Artium, nr 3: 1966, s. 5–22

Kościół św. Świerada w Tropiu nad Dunajcem
Autor: Stefan Świszczowski
Publikowany: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia, T. 4: 1959, s. 265–268

Badania archeologiczno– architektoniczne w Tropiu pow. Nowy Sącz
Autor: Stanisław Kozieł, Stefan Świszczowski, Andrzej Żaki
Publikowany: Acta Archaeologica Carpathica, R. 1964, t. 6, s. 63–70

Nowe elementy architektury romańskiej w kościele w Tropiu nad Dunajcem
Autor: Stanisław Kozieł
Publikowany: Acta Archaeologica Carpathica, nr 8: 1966, s. 219–223

Tysiąclecie eremity polskiego. Świrad nad Dunajcem
Autor: Henryk Kapiszewski
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 8 : 1958, s. 45–81

Kult św. Świerada w Tropiu
Autor: Władysław Bobowski bp
Publikowany: Tarnowskie Studia Teologiczne, T. IX: Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej, wyd.  Instytut Teologiczny w Tarnowie, Tarnów 1983, s. 372–378

Eremici znad Dunajca
Autor: Urszula Janicka-Krzywda
Publikowany: Chrześcijańskie tradycje Podkarpacia, red. Urszula Janicka-Krzywda, wyd. Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków, 1996

Tropie. Św. Andrzej Świerad. Szkic biograficzny i duchowość świętego
Autor: Władysław Bobowski bp
Publikowany: Tarnowskie Studia Teologiczne, T. IX: Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej, wyd. Instytut Teologiczny w Tarnowie, Tarnów 1983, s. 352–358

Sanktuarium św. Świerada i Benedykta w Tropiu
Autor: Władysław Bobowski
Publikowany: nadbitka z: „Currenda. Pismo urzędowe tarnowskiej kurii diecezjalnej”, R. 132: 1982,  nr1/4, Tarnów, 1983

hasło: Tropie
Publikowany: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XII, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Warszawa, 1892

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XII
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, (przedruk z oryg., Druk. Wieku, 1892)
Miejsce wydania: Warszawa, 1977

Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975

Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Jerzy Zygmunt Łoziński, Adam Miłobędzki
Wydawnictwo: „Polonia”
Miejsce wydania: Warszawa, 1967

Sztuka romańska w Polsce
Autor: Zygmunt Świechowski
Wydawnictwo: Arkady
Miejsce wydania: Warszawa, 1983

Architektura romańska w Polsce
Autor: Zygmunt Świechowski
Wydawnictwo: DiG, Stowarzyszenia Patria Polonorum, druk: Drukarnia Wydawnictw Naukowych SA w Łodzi
Miejsce wydania: Warszawa, 2000

Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku
Autor: Aleksander Gieysztor
Wydawnictwo: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Seria: Dzieje sztuki polskiej, t. 1, red. Michał Walicki)
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Albumy dekanatów dąbrowskiego i bobowskiego i ich wartość dla ikonografii zabytków
Autor: Marian Kornecki
Publikowany: Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, R. 3, 1970, s. 229- 246

Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953

Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów. Zarys dziejów
Autor: Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1993

Leksykon miast województwa małopolskiego
Autor : Paweł Kutaś,  Jerzy Leśniak
Wydawnictwo :  PROMO. – 235 s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2007

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982

Kościół pw. św. św. Świerada i Benedykta w Tropiu

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

ograniczona dostępność

Dane teleadresowe:

adres: Tropie 6, Gródek nad Dunajcem

gmina: Gródek nad Dunajcem

powiat: nowosądecki

GPS: N: 49° 47' 46", E: 20° 39' 31"

gospodarz: Parafia św. Świerada i św. Benedykta w Tropiu

www: http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl

e-mail: [email protected]

telefon: 18 440 30 76

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.