przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Pałac Radziwiłłów w Balicach

Pałac w Balicach, jednej z najstarszych podkrakowskich wsi, znajduje się w otoczeniu kilkuhektarowego, pięknego parku, w którym rośnie wiele gatunków rzadko występujących krzewów i drzew.

PAŁAC RADZIWIŁŁÓW W BALICACH, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

W średniowieczu wieś należała do rodu Toporczyków z Morawicy, którzy mieszkając tutaj, przyjęli od nazwy siedziby nazwisko Balickich. Kolejnymi właścicielami byli Seweryn Betman, a od 1519 r. jego zięć Seweryn Boner, który przebudował stary pałac w duchu włoskiego renesansu i uczynił z niego podmiejską rezydencję, gdzie gościł najznamienitszych intelektualistów tamtych czasów.

Po nim odziedziczył dobra balickie jego syn, Jan Boner, a następnie przekazał je swojej siostrze, Zofii z Bonerów Firlejowej. Począwszy od połowy XVI w., Balice pozostawały w rękach Firlejów przez półtora stulecia. Odnowili oni pałac oraz założyli ogród z sadem owocowym. W okresie najazdu wojsk szwedzkich pałac zniszczono i złupiono.

Pod koniec XVII w. właścicielami Balic zostali Szembekowie. Jan, kanclerz wielki koronny, odbudował pałac, który jednak już po połowie XVIII w. popadł w ruinę. Odnowiony na początku kolejnego stulecia przez Urszulę Darowską, wielokrotnie zmieniał właścicieli. Pod koniec XIX w. trafił w ręce księcia Dominika Radziwiłła. Na jego zlecenie w latach 1887-1894 krakowski architekt Tadeusz Stryjeński przeprowadził gruntowną przebudowę pałacu. Po II wojnie pałac przekazano Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, a od początku lat 50. służy on Instytutowi Zootechniki jako centrum konferencyjne oraz hotel.

Murowany, piętrowy pałac złożony jest z kwadratowego korpusu z ryzalitem na osi oraz bocznych skrzydeł. Utrzymany jest w historyzującej formie, nawiązującej do barokowych rezydencji. Najbardziej dekoracyjną częścią budowli jest jego partia środkowa z parterowym ryzalitem otoczonym dwuramiennymi, półkolistymi schodami wiodącymi na taras, pod którym mieści się hall wejściowy. Piętro pałacu otwiera się na taras czterokolumnowym portykiem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem z kartuszem herbowym w polu. Szczególnie ozdobne i różnorodne są obramienia okien: od skromnych, tynkowych opasek okulusów po rozbudowane z trójkątnymi nadokiennikami, wspartymi na wolutowych konsolkach i dekorowanych motywami roślinnymi. We wnętrzach pałacu zadziwia mnogość sztukatorskich zdobień sufitów i ścian; uwagę przyciągają również intarsjowane podłogi oraz XIX-wieczne detale stolarki.

Pałac Radziwiłłów w Balicach

Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic przez Józefa Mączyńskiego, z rycinami i planami, część III Autor: Józef Mączyński Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989) Miejsce wydania: Kraków, 1845 Rekonstrukcja czy rekompozycja ? Próba odpowiedzi na przykładzie studiów do parku w Balicach Autor: Dorota Uruska-Suszek Publikowany: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury,  T. 23 , R. 1989-1990 Balice nasze dziedzictwo Autor: Maria Kwaśnik Wydawnictwo: Parafia Rzymskokatolicka pw Świętej Rodziny Miejsce wydania: Balice, 2005 Osadnictwo i krajobraz od schyłku średniowiecza po współczesność Red.: Zdzisław Noga Wydawnictwo: Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych Miejsce wydania: Kraków, 1997 „Tu dopiero czuję się królem”: Pałac w Balicach Autor: JZ Publikowany: Gazeta Krakowska: dod. Gazeta w Zabierzowie, nr 78, R. 1998 Podkrakowskie wycieczki Autor: Julian Zinkow Wydawnictwo: Krakowski Ośrodek Informacji i Reklamy Turystycznej „Wawel–Tourist” Miejsce wydania: Kraków, 1977 Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje Red. : Jerzy Szablowski Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków Miejsce wydania : Warszawa, 1953 Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN Miejsce wydania: Warszawa, 1971 Sztuka Ziemi Krakowskiej Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm Miejsce wydania : Kraków, 1982 Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, T. II Autor: Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński Wydawnictwo: Nakładem i Drukiem S. Orgelbranda Synów Miejsce wydania: Warszawa, 1885

Pałac Radziwiłłów w Balicach

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

niedostępny

Lokalizacja:

miejscowość: Balice

gmina: Kraków

powiat: Kraków

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.