przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Łemkowie

Zagroda Maziarska w Łosiu
ZAGRODA MAZIARSKA W ŁOSIU, fot. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach ©

W Łosiu mówi się, że „jak Łosie Łosiem, zawsze tu ludzie handlowali”. Do połowy XIX w. głównie mazią drzewną i dziegciem, które pozyskiwali, wypalając drewno. Później produktami pochodzenia naftowego: mazią, smarami technicznymi, olejem i naftą. Maź, zarówno ta uzyskiwana z drewna, jak i ta z ropy, służyła przede wszystkim do smarowania osi wozów. Naoliwiano nimi

Cerkiew greckokatolicka w Bartnem
WIEŚ ŁEMKOWSKA BARTNE, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Charakterystycznym elementem krajobrazu Beskidu Niskiego są łemkowskie drewniane cerkwie. W 1842 r. w Bartnem została wybudowana, na miejscu starszej, drewniana, obita i pokryta gontem cerkiew greckokatolicka pw. św. św. Kosmy i Damiana. Na przełomie XIX i XX w. w cerkwi przeprowadzono gruntowny remont (wymienione zostały podwaliny, a dolne partie słupów wieży naprawione). W 1928 r.

Cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego w Powroźniku
CERKIEW PW. ŚW. JAKUBA MŁODSZEGO W POWROŹNIKU, fot. M. Łukaszewicz (Graphia, 2011) ©

Najstarsze wzmianki o Powroźniku pochodzą z XIV w. Nazwa wsi odnosi się prawdopodobnie do zajęcia, którym mogli zajmować się jej mieszkańcy – uprawy konopi potrzebnej do wyrobu powrozów.

Sądecki Park Etnograficzny w Nowym Sączu
SĄDECKI PARK ETNOGRAFICZNY W NOWYM SĄCZU, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Sądecki Park Etnograficzny znajduje się na terenie dawnej wsi Falkowa, obecnie włączonej w obszar Nowego Sącza. Początki skansenu sięgają 1965 r., kiedy to jego organizację zainicjowała dr Hanna Pieńkowska, pełniąca wówczas funkcję konserwatora wojewódzkiego.

Wieś łemkowska Bartne
WIEŚ ŁEMKOWSKA BARTNE, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Łemkowszczyzna to obszar obejmujący po polskiej stronie tereny Beskidu Sądeckiego, Niskiego oraz zachodni skrawek Bieszczadów. O pochodzenie etniczne Łemków toczone są spory: uważa się ich za potomków osadników wołoskich z XIV-XVI w. lub za pierwszych osadników ruskich w Karpatach.

Cerkiew pw. św. Dymitra w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu
CERKIEW PW. ŚW. DYMITRA W SĄDECKIM PARKU ETNOGRAFICZNYM W NOWYM SĄCZU, fot. M. Klag (MIK, 2001) CC BY SA 3.0

We wschodniej części Sądeckiego Parku Etnograficznego, w części poświęconej budownictwu Łemków, znajduje się XVIII-wieczna cerkiew pod wezwaniem św. Dymitra Męczennika.

Cerkiew pw. św. Paraskiewy w Kwiatoniu
CERKIEW PW. ŚW. PARASKIEWY W KWIATONIU, fot. M. Klag (MIK, 2001) CC BY SA 3.0

Niewielka wioska Kwiatoń, której pierwotna nazwa brzmiała Kwiatków, jest położona przy głównej drodze pomiędzy Uściem Gorlickim a Wysową, w dolinie rzeki Zdyni. Wieś powstała w XIV w.

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.