Malowniczo położony Czchów, będący jednym z najstarszych miast Małopolski, może poszczycić się bogatą historią i wspaniałymi zabytkami, które świadczą o jego dawnej pozycji i bogactwie.

Zamek w Czchowie, fot. K. Schubert, MIK 2019

Znany z pierwszych dokumentów pod nazwą Schov, Alba Ecclesia czy Wyskirche rozwijał się od przełomu XII i XIII wieku głównie dzięki prowadzącemu tędy handlowemu szlakowi na Węgry. Biegnący Doliną Dunajca trakt odgrywał także ważna rolę militarną, co z pewnością przyczyniło się do wybudowania tutaj zamku, który początkowo pełnił przede wszystkim funkcję strażnicy i komory celnej.

Wiemy, że jeszcze w 1288 roku Czchów wchodził w zasób dóbr należących do benedyktynów z Tyńca, a w pierwszej połowie XIV wieku przeszedł w ręce królewskie, co zapewniło miastu dalszy dynamiczny rozwój.

Zabudowa miasta była niemal całkowicie drewniana, na rynku wznosił się ratusz z kramami, waga i postrzygalnia.

W XVI wieku Czchów zasłynął dzięki Franciszkowi Lismaninowi, franciszkaninowi i spowiednikowi królowej Bony, który zagarnął bogate probostwo czchowskie i został zwolennikiem reformacji. Czchów podupadł w czasie najazdu szwedzkiego i rozbiorów, a także wskutek nękających go pożarów, powodzi i zaraz, które dziesiątkowały ludność. Prawa miejskie ostatecznie utracił w okresie międzywojennym. Niedługo potem, w wyniku budowy zapory na Dunajcu (1938–1949) powstało Jezioro Czchowskie, czyniąc z Czchowa przede wszystkim miejscowość wypoczynkową. 1 stycznia 2000 roku Czchów ponownie stał się miastem.

Na pobliskim wzgórzu wznosi się czchowska baszta – pozostałość po zamku obronnym, który w dawnych czasach strzegł bezpieczeństwa na szlaku handlowym na Węgry. Później zamkiem dysponował sąd czchowski, który ulokował tutaj więzienie. Od XVIII w. budowla pozostawała w ruinie, dopiero w latach 90. XX wieku wykonano badania i prace archeologiczne oraz konserwatorskie. W 2018 roku przeprowadzono rewitalizację wzgórza, tworząc w tym miejscu militarno-historyczny szlak edukacyjny, na którym zobaczymy typowe maszyny oblężnicze oraz urządzenia bojowe od XVI do XX wieku.