przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Beluard w Rożnowie

Położona tuż nad wodami Jeziora Rożnowskiego tajemnicza budowla zwana beluardem to ślad po twierdzy z połowy XVI wieku. Budowę tej nowoczesnej jak na owe czasy fortecy rozpoczął, bo prawdopodobnie nigdy nie została ukończona, hetman Jan Tarnowski – znany praktyk i teoretyk wojskowości.

Beluard w Rożnowie, fot. K. Fidyk, MIK 2018

Beluard zbudowany jest na planie pięcioboku, a jego wnętrze tworzy przestrzenna sala z otworami strzelniczymi pod sklepieniem. Kiedyś prowadziły do nich drewniane ganki. Do wnętrza prowadzi tzw. szyja. Stosunkowo niska budowla ma solidne mury o grubości od 2,5 do 3 metrów. Wszystko to pozwalało na znakomitą ochronę przed ostrzałem artyleryjskim.

W zewnętrznych zwieńczeniach fasady budowla ma wydatny gzyms, który chronił strzelnice. W narożnikach czoła beluardu widnieje kartusz z herbem Leliwa, należącym do rodziny Tarnowskich, oraz płaskorzeźba brodatego mężczyzny trzymającego w rękach głowę Turka.

W obrębie budowanej twierdzy prawdopodobnie znalazł się renesansowy dwór, zbudowany jeszcze przez rodziców Jana Tarnowskiego. Po śmierci Tarnowskiego całe założenie zaczęło stopniowo popadać w ruinę.

W późniejszym okresie budowla pełniła inne funkcje. Według przekazów wnuk Fausta Socyna, Andrzej Wiszowaty (1608–1678), znany filozof i teolog
braci polskich, urządził tu zbór ariański. W XVII wieku beluard zamieniono
w ludwisarnię, następnie w spichlerz zbożowy. W XIX wieku mieściła się w nim gorzelnia i dworskie magazyny. Obecnie beluard wraz z budynkiem bramnym powrócił do rodziny Stadnickich.

Beluard w Rożnowie

Bogdanowski J., Zagadka beluardu w Rożnowie, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddz. Kraków” 1969, t. 12.

Dokumentacja konserwatorska, oddział WUOZ w Nowym Sączu.

Dworzaczek W., Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa Małopolskiego, Warszawa 1985.

Pauli. Ż., Wyimki z podróży po Galicji w roku 1831, „Rozmaitości”, Lwów 1835, nr 47–52.

Stęczyński M.B., Okolice Galicyi, Lwów 1847.

Tomkowicz S., Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu sądeckiego, t. I, oprac. P.T. Łopatkiewicz, Kraków 2017.

http://www.rodzina.malanowicz.eu/Rakow/arianie/postacie. htm (dostęp: marzec 2019)

Beluard w Rożnowie

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

dostępny

Dane teleadresowe:

adres: Rożnów

gmina: Gródek nad Dunajcem

powiat: nowosądecki

GPS: N 49° 46' 22"; E 20° 41' 41"

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.