zabytek
Fotografie
Ładuję zdjęcia z serwisu Flickr
Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019
Położona tuż nad wodami Jeziora Rożnowskiego tajemnicza budowla zwana beluardem to ślad po twierdzy z połowy XVI wieku. Budowę tej nowoczesnej jak na owe czasy fortecy rozpoczął, bo prawdopodobnie nigdy nie została ukończona, hetman Jan Tarnowski – znany praktyk i teoretyk wojskowości.
Beluard zbudowany jest na planie pięcioboku, a jego wnętrze tworzy przestrzenna sala z otworami strzelniczymi pod sklepieniem. Kiedyś prowadziły do nich drewniane ganki. Do wnętrza prowadzi tzw. szyja. Stosunkowo niska budowla ma solidne mury o grubości od 2,5 do 3 metrów. Wszystko to pozwalało na znakomitą ochronę przed ostrzałem artyleryjskim.
W zewnętrznych zwieńczeniach fasady budowla ma wydatny gzyms, który chronił strzelnice. W narożnikach czoła beluardu widnieje kartusz z herbem Leliwa, należącym do rodziny Tarnowskich, oraz płaskorzeźba brodatego mężczyzny trzymającego w rękach głowę Turka.
W obrębie budowanej twierdzy prawdopodobnie znalazł się renesansowy dwór, zbudowany jeszcze przez rodziców Jana Tarnowskiego. Po śmierci Tarnowskiego całe założenie zaczęło stopniowo popadać w ruinę.
W późniejszym okresie budowla pełniła inne funkcje. Według przekazów wnuk Fausta Socyna, Andrzej Wiszowaty (1608–1678), znany filozof i teolog
braci polskich, urządził tu zbór ariański. W XVII wieku beluard zamieniono
w ludwisarnię, następnie w spichlerz zbożowy. W XIX wieku mieściła się w nim gorzelnia i dworskie magazyny. Obecnie beluard wraz z budynkiem bramnym powrócił do rodziny Stadnickich.
Bogdanowski J., Zagadka beluardu w Rożnowie, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddz. Kraków” 1969, t. 12.
Dokumentacja konserwatorska, oddział WUOZ w Nowym Sączu.
Dworzaczek W., Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa Małopolskiego, Warszawa 1985.
Pauli. Ż., Wyimki z podróży po Galicji w roku 1831, „Rozmaitości”, Lwów 1835, nr 47–52.
Stęczyński M.B., Okolice Galicyi, Lwów 1847.
Tomkowicz S., Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu sądeckiego, t. I, oprac. P.T. Łopatkiewicz, Kraków 2017.
http://www.rodzina.malanowicz.eu/Rakow/arianie/postacie. htm (dostęp: marzec 2019)
dostępny
adres: Rożnów
gmina: Gródek nad Dunajcem
powiat: nowosądecki
GPS: N 49° 46' 22"; E 20° 41' 41"