przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

Skansen w Wygiełzowie prezentuje kulturę ludową z terenów położonych na zachód od Krakowa, aż po historyczną granicę ze Śląskiem na rzece Przemszy. Na powierzchni ok. czterech hektarów rozmieszczono ponad dwadzieścia obiektów budownictwa drewnianego oraz towarzyszącej im małej architektury: kapliczek, studni, pasiek itp. Zostały one zgrupowane w kilka sektorów: małomiasteczkowy, sakralny i wiejski.

NADWIŚLAŃSKI PARK ETNOGRAFICZNY W WYGIEŁZOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Małomiasteczkową zabudowę zgromadzono wokół czworobocznego placu ze studnią pośrodku. Znajdują się tutaj domy mieszczańskie kryte gontem, karczma i spichlerz. W pochodzącym z 1825 r. domu z Alwerni, z podcieniami wspartymi na rzeźbionych słupach, umieszczono biura skansenu. Interesujący jest również podmiejski dom z Chrzanowa z 1804 r., w którym znajduje się warsztat garncarski wraz z ekspozycją pokazującą warunki życia i pracy rzemieślnika na początku XIX w.

Budownictwo sakralne reprezentowane jest przez XVIII-wieczny kościół pw. Podwyższenia Krzyża, przeniesiony tutaj z Ryczowa. Pełni on wciąż funkcję liturgiczną, powodzeniem cieszą się w nim zwłaszcza ceremonie ślubne.

W sektorze wiejskim kryte strzechą chałupy tworzą jedno- i wielobudynkowe zagrody. W ich wnętrzach odtworzono warsztaty rękodzielników i rzemieślników wiejskich, a także kuźnię i olejarnię. Najstarszy typ zagrody prezentowany jest przez chałupę półkurną pochodzącą z Rozkochowa (1813). Interesująca jest także chałupa Płazy z końca XIX w., złożona z sionki i małej izdebki z klepiskiem, będąca przykładem budynku zamieszkiwanego przez biedotę wiejską. Jej przeciwieństwem jest dom sołtysa z Przegini Duchownej, Mikołaja Marchewki, który nie tylko pisał i czytał, lecz wspomagał fundacjami kościoły, a nawet zamówił swój portret u Juliana Fałata. Zbudowany w 1862 r., wzorowany jest na budownictwie dworskim. Przykładem tego ostatniego jest dwór z Drogini: drewniany, parterowy budynek powstał ok. 1730 r., a okazały, kamienny portyk dobudowano w 2. poł. XIX w. Dwór zrekonstruowany w latach 2002-2005 zlokalizowano na skraju skansenu, u stóp zamku Lipowiec.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

Szlak Architektury Drewnianej – Małopolska
Autor : oprac. tekstów Bartłomiej Cisowski et al.
Wydawnictwo : Wyd. 2. – Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, – 333, [5] s. : il. ; 23 cm., ISBN 978-83-60538-61-6
Miejsce wydania : Kraków,  2010

Powiat chrzanowski : Alwernia, Babice, Chrzanów, Libiąż, Alwernia : mapa turystyczna, skala 1 : 30 000
Wydawnictwo :  Kraków : COMPASS : na zlecenie Wydziału Promocji i Funduszy Pozabudżetowych Starostwa Powiatowego w Chrzanowie, wyd. I,  nr kat. 1-08-258
Miejsce wydania : Kraków, 2008

Muzeum w Chrzanowie : Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie
Autor : Henryka Haduch
Wydawnictwo : Muzeum w Chrzanowie, – 16, [2] s. : il. kolor. ; 21 cm
Miejsce wydania : Chrzanów, 2002

Gmina Babice
Wydawnictwo : projekt i druk PRESS Art. , foto AJ Plus  Foto Stec: Chrzanów, obraz: Zamek w Lipowcu: Maciej Świerz, [folder : historia i pozostałości, Babice dzisiaj, imprezy okolicznościowe), 6 s.
Miejsce wydania : [n.s.]

Mapa turystyczna : Gmina Babice : skala 1 : 14 000
Autor : Andrzej Piecuch
Wydawnictwo : COMPASS, wydawca: Urząd Gminy Babice, wyd. I, nr kat. 11-10-400, ISBN 978-83-7605-100-0
Miejsce wydania : Kraków, [n.s.]

Więcej niż Jura : przewodnik po ziemi chrzanowskiej
Autor : Piotr Grzegorzek
Wydawnictwo :  Amistad Sp. z .o. – Program PolskaTurystyczna.pl, wyd. 2, 128 s., [8] s. tabl. fot. kolor. : fot., mapy, pl., rys. ; 18 cm (Przewodnik Turystyczny)
Miejsce wydania : Kraków, 2008

Ziemia chrzanowska na rowerze i pieszo : przewodnik turystyczny
Red.: Dariusz Faustmann, tekst, opisy tras : Dorota Trzmielewska, Agata Kapłon
Wydawnictwo : Wydawnictwo Compass,  wyd. I, – 96 s. : fot. kolor., mapy rozkł., pl. ; 22 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2010

Szlak Architektury Drewnianej : mapa : 1 : 200 000
Autor: tekst na podst.: Szlak Architektury Drewnianej / T. Śledzikowski/
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
Miejsce wydania: Kraków, 2004
Wersja cyfrowa publikacji:
Oświęcim i okolice (Brzeszcze, Chełmek, Kęty, Wilamowice, Zator). Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po wschodniej części Kotliny Oświęcimskiej
Autor : Julian Zinkow
Wydawnictwo : Oświęcim : Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu, Wychowania i Modlitwy ; Galicyjska Księgarnia i Antykwariat. – 364 s. : il., fot., pl., mapy ; 17 cm.  Miejsce wydania : Oświęcim, 1994

Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975

Szlak Architektury Drewnianej : Małopolska

Autor : Bartłomiej Cisowski, Marta Duda ; współpr. Paulina Wawrzak ; konsult. merytor. Tadeusz Śledzikowski ; red. map Aurelia Hołubowska
Wydawnictwo : Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Edukacji i Kultury. Zespół ds. Turystyki,  – 295 s. : il., mapy ; 24 cm., ISBN 83-89283-52-2
Miejsce wydania : Kraków, 2005

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie- atrakcją turystyczną między Śląskiem a Krakowem. Wygiełzów
Autor: Zbigniew Mazur
Publikowany: Zeszyty sądecko – spiskie, T. 1 , wyd. Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Nowy Sącz, 2006, s. 150-152

Małe parki etnograficzne
Autor: Aleksander Błachowski
Publikowany: Muzea skansenowskie w Polsce, red.  Franciszek Midura, wyd. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne – Oddział w Poznaniu, Poznań, 1979, s. 194-196

Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej
Autor: Ryszard Brykowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo: Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 176 s., [139] s. tabl. : il., err. ; 18×21 cm + 1 k. mapa złoż.
Miejsce wydania: Wrocław, 1984

Drewniane kościoły XIX i XX wieku w Małopolsce, cz. II- dokończenie
Autor: Marian Kornecki
Publikowany: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, wyd. Oddział PAN w Krakowie. Komisja Urbanistyki i Architektury, Ossolineum, T. XVII, 1983, s. 243-255 (o kościele z Ryczowa)

Małopolskie muzea na wolnym powietrzu: architektura drewniana
Autor: Joanna Hołda et al. (tekst)
Wydawnictwo: Departament Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Woj. Małopolskiego
Miejsce wydania: Kraków, 2008

Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce
Autor : Stanisław Lorentz
Wydawnictwo : Warszawa : Wydawnictwo „Interpress”, wyd. 3 uzup., 520, [4] s., [132] s. tabl. (w tym 60 s. kolor.), 1 k. mapa kolor. : il., fot., pl., portr. ; 23 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1982

Powiat chrzanowski : Alwernia, Babice, Chrzanów, Libiąż, Trzebinia
Autor : Julita Kośka (oprac. tekstu), Przemysław Jaśko (tłum.)
Wydawnictwo : Lisiny : Wydawnictwo Julita : na zlec. Wydziału Promocji i Funduszy Pozabudżetowych Starostwa Powiatowego w Chrzanowie, 73, [2] s. : il. kolor. ; 17 cm, teksty w jęz. pol. i ang. tł. z pol.
Miejsce wydania : Śliwice, Chrzanów, 2007

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

dostępny

Dane teleadresowe:

adres: ul. Podzamcze 1, Wygiełzów, Babice

gmina: Babice

powiat: chrzanowski

GPS: N: 50° 4' 31", E: 19° 26' 17"

gospodarz: Muzeum - Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec

www: http://www.mnpe.pl/

e-mail: [email protected]

telefon: 32 613 40 62

Obiekty w pobliżu:

Eksponaty z obiektu w serwisie Wirtualne Muzea Małopolski

zobacz
MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.