przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

Zakład Salezjański w Oświęcimiu

Gród Oświęcim istniał już w XII w., a prawa miejskie otrzymał ok. 1272 r. Z podziału księstwa cieszyńskiego dokonanego po 1315 r. powstało księstwo oświęcimskie, którym władał wówczas książę Władysław. W 1445 r. wydzielono z niego księstwa zatorskie i toszeckie; ziemię oświęcimską dostał książę Jan IV. Sprzedał on swoje księstwo w 1457 r. Kazimierzowi Jagiellończykowi, a ostatecznie przynależność tej ziemi do Korony została potwierdzona w 1564 r. Po pierwszym rozbiorze (1772) Oświęcim znalazł się w granicach zaboru austriackiego.

ZAKŁAD SALEZJAŃSKI W OŚWIĘCIMIU, fot. M. Klag (MIK, 1999) CC BY SA 3.0

Dominikanie osiedlili się w Oświęcimiu pod koniec XIII w. Kościół pw. Świętego Krzyża oraz klasztor ufundował w 1. poł. XIV w. książę Władysław. Świątynię wzniesiono w całości z cegły, z kamiennymi detalami. Podpalona przez husytów, została odbudowana, lecz nie odzyskała już dawnej świetności. Klasztor ponownie zniszczony przez żołnierzy szwedzkich, został ostatecznie opuszczony pod koniec XVIII w., po kasacie zgromadzenia. Na początku XIX w. zabudowania klasztorne zamieniono na magazyny i popadły one w ruinę.

Pod koniec XIX w., dzięki księdzu Andrzejowi Knyczowi, rozpoczęto zbieranie funduszy na odnowę podominikańskiego zespołu. Do jego zagospodarowania wybrał on zgromadzenie salezjanów, zakon założony w Turynie przez św. Jana Bosco w 1859 r., a zajmujący się kształceniem chłopców w zawodach rzemieślniczych. Zakonnicy zobowiązali się do prowadzenia pracy wychowawczej z miejscową młodzieżą i otwarcia szkoły zawodowej. Przejęli tereny podominikańskie i w 1898 r. przedstawili plan działania Zakładu Salezjańskiego. Już rok później zakład przyjął pierwszych wychowanków.

Prace restauracyjne zespołu prowadził w latach 1899-1906 architekt Sławomir Odrzywolski z Krakowa, a świątynię odnowiono i przebudowano według projektu Mario Ceradiniego z Turynu (zamieniono dawne dominikańskie prezbiterium na przedsionek odbudowanej świątyni). W 1901 r. kardynał Jan Puzyna poświęcił gmach zakładu, a w 1907 r. poświęcono ołtarze boczne kościoła. Polichromię wnętrza świątyni wykonał oświęcimski malarz Jan Stankiewicz, który namalował także obraz Matki Bożej Wspomożycielki.
W 1908 r. władze oświatowe nadały Zakładowi Salezjańskiemu w Oświęcimiu prawa państwowe. Salezjanie zasłynęli z tego, iż dbali o wszechstronny rozwój młodzieży, nie zaniedbując także patriotycznego wychowania. Czynią to do dziś.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Zakład Salezjański w Oświęcimiu

Oświęcim i okolice (Brzeszcze, Chełmek, Kęty, Wilamowice, Zator). Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po wschodniej części Kotliny Oświęcimskiej
Autor : Julian Zinkow
Wydawnictwo : Oświęcim : Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu, Wychowania i Modlitwy ; Galicyjska Księgarnia i Antykwariat. – 364 s. : il., fot., pl., mapy ; 17 cm.  Miejsce wydania : Oświęcim, 1994

Rzecz o dobrej sławie Oświęcimia (karty z przeszłości i teraźniejszości Zakładu im. św. Jana Bosko w Oświęcimiu)
Autor: Jan Ptaszkowski
Wydawnictwo: Poligrafia Salezjańska
Miejsce wydania: Kraków, 1998

Małopolska południowo– zachodnia
Autor: Andrzej Matuszczyk, Norbert Orliński,  Julian Zinkow
Wydawnictwo: Sport i Turystyka
Miejsce wydania: Warszawa, 1991

Pomniki architektury epoki piastowskiej we województwach krakowskiem i kieleckiem, z 186 ilustracjami i mapką orjentacyjną
Autor: Tadeusz Szydłowski
Wydawnictwo: wydane z zasiłku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, wyd. Skład Główny: Gebethner i Wolff, Druk. W. L. Anczyca i Spółki w Krakowie
Miejsce wydania: Kraków, 1928

Małopolska południowo– zachodnia. Przewodnik
Autor: Norbert Orliński, Julian Zinkow
Wydawnictwo: Sport i Turystyka
Miejsce wydania: Warszawa, 1991

Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975

Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953

Leksykon miast województwa małopolskiego
Autor : Paweł Kutaś,  Jerzy Leśniak
Wydawnictwo :  PROMO. – 235 s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2007

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Zakład Salezjański w Oświęcimiu

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

niedostępny

Lokalizacja:

miejscowość: Oświęcim

gmina: Oświęcim

powiat: oświęcimski

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.