przeskocz do treści

Pracownia lutnicza Mardułów w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019

zgromadzenie

Klasztor Duchaczek z kościołem pw. św. Tomasza w Krakowie

Duchaczki to potoczna nazwa współcześnie istniejącego Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Ducha Świętego de Saxia, którego początki sięgają drugiej połowy XII wieku. Około 1180 roku Gwidon z Montpellier wybudował w rodzinnej miejscowości we Francji szpital przeznaczony dla samotnych matek i porzuconych dzieci, biedoty i chorych, pielgrzymów i wszystkich potrzebujących pomocy. Opieki nad nimi podjął się razem ze

Kościół i klasztor oo. Karmelitów Bosych w Czernej
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR OO. KARMELITÓW BOSYCH W CZERNEJ, fot. M. Klag (MIK, 2002) CC BY SA 3.0

Zagubiona pośród wąwozów i bukowego lasu Czerna, podobnie jak przed wiekami, ma charakter odizolowanej od świata pustelni. Otacza ją prawie osiemdziesięciohektarowy las, pokrywający wzgórze klasztorne oraz sąsiednie, położone po stronie wschodniej, za rzeką Eliaszówką.

Kościół pw. św. Marka Ewangelisty w Krakowie
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MARKA EWANGELISTY W KRAKOWIE, fot. K. Fidyk (MIK, 2015) CC BY SA 3.0

W latach 1257–1263 Bolesław Wstydliwy ze swoją żoną Kingą ufundowali w Krakowie dla Zakonu Kanoników Regularnych Najświętszej Maryi Panny de Metro w Rzymie od Pokuty Błogosławionych Męczenników (łac. Ordo Canonicorum Regularium S. Mariae de Metro de Urbe de Paenitetia Beatorum Martyrum) kościół św. Marka Ewangelisty wraz z klasztorem. Ten rycerski zakon w Polsce nazwano stąd

Kościół i klasztor Klarysek w Starym Sączu
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR KLARYSEK W STARYM SĄCZU, fot. M. Łukaszewicz (Graphia, 2011) ©

Stary Sącz, położony u zbiegu Popradu i Dunajca, na szlaku łączącym niegdyś Małopolskę z Węgrami, lokowany był aż dwukrotnie, co do dziś widoczne jest w jego strukturze urbanistycznej.

Kościół i klasztor oo. Cystersów w Szczyrzycu
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR OO. CYSTERSÓW W SZCZYRZYCU, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Położony w górzystej kotlinie Beskidu Wyspowego zespół opactwa cysterskiego w Szczyrzycu jest jednym z najstarszych klasztorów w Polsce. Jego fundacji dokonał w 1234 r. wojewoda krakowski Teodor z Gryfitów.

Kościół i klasztor oraz szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR ORAZ SZPITAL ZAKONU BONIFRATRÓW W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2009) CC BY SA 3.0

Na krakowskim Kazimierzu, nieopodal Wisły znajdują się zabudowania kościoła, klasztoru oraz szpitala Bonifratrów. Klasztor i kościół należały wcześniej do Zakonu Trójcy Świętej.

Ogrody Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie
OGRODY ZGROMADZENIA KSIĘŻY MISJONARZY W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Zgromadzenie Księży Misjonarzy założył św. Wincenty à Paulo w 1625 r. w Paryżu, w celu prowadzenia misji parafialnych oraz kształcenia duchowieństwa. W Krakowie Misjonarze pojawili się w 1682 r. za sprawą biskupa Jana Małachowskiego.

Kościół św. Katarzyny z klasztorem Augustianów w Krakowie
KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY Z KLASZTOREM AUGUSTIANÓW W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Wiek XIV w Krakowie był czasem niezwykłej aktywności budowlanej: prawie w tym samym czasie przebudowano katedrę wawelską, wzniesiono bazylikę Mariacką i dominikański kościół pw. Św. Trójcy oraz augustiański kościół św. Katarzyny i parafialny Bożego Ciała na Kazimierzu.

Założenie klasztorne oo. Paulinów Na Skałce w Krakowie

Kościół na Skałce jest drugim – obok Wawelu – miejscem spoczynku słynnych Polaków. W podziemiach kościoła pochowani zostali m.in. Jan Długosz, Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański, Czesław Miłosz.

Opactwo oo. Benedyktynów w Tyńcu (Kraków)

Na kamiennym, wysokim brzegu Wisły, nieopodal Krakowa zamieszkują już od prawie tysiąca lat benedyktyńscy mnisi. Żyją oni według reguły ułożonej przez św. Benedykta z Nursji, od którego imienia wywodzi się nazwa zakonu.

Kościół parafialny pw. św. Benedykta w Imbramowicach
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. ŚW. BENEDYKTA W IMBRAMOWICACH, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Imbramowice, miejscowość położona ok. dwadzieścia kilometrów na północ od Krakowa, kojarzą się przede wszystkim z klasztorem Norbertanek. Jednak oprócz kompleksu norbertańskiego znajduje się tutaj również interesujący kościół parafialny, noszący wezwanie św. Benedykta.

Sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej w Tuchowie
SANKTUARIUM MATKI BOŻEJ TUCHOWSKIEJ W TUCHOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Tuchów jest położony na wzgórzu nad Białą, na trasie z Tarnowa do Nowego Sącza. W XI w. żona Władysława Hermana, Judyta, ofiarowała go jako wieś królewską benedyktynom tynieckim.

Opactwo oo. Cystersów i kościół św. Bartłomieja w Mogile (Kraków)
OPACTWO OO. CYSTERSÓW I KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Cystersów do podkrakowskiej Mogiły sprowadził biskup krakowski Iwo Odrowąż ok. 1225 r. Wkrótce potem rozpoczęli oni budowę kościoła pw. św. Wacława.

Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie

Pijarzy zostali sprowadzeni do Polski przez króla Władysława IV w 1642 r., a dzięki zezwoleniu Jana Kazimierza dwanaście lat później osiedlili się na krakowskim Kazimierzu.

Kompleks wodociągów na Bielanach w Krakowie
KOMPLEKS WODOCIĄGÓW NA BIELANACH W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2004) CC BY SA 3.0

Zespół budynków i urządzeń technicznych wodociągów miejskich „Bielany” usytuowany jest u podnóża Srebrnej Góry, po wschodniej stronie klasztoru Kamedułów. Zajmuje on niewielką działkę po północnej stronie ulicy Księcia Józefa oraz duży, rozciągający się wzdłuż Wisły teren po stronie południowej.

Kościół i klasztor ss. Benedyktynek w Staniątkach
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR SS. BENEDYKTYNEK W STANIĄTKACH, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Nieopodal Niepołomic znajduje się wieś Staniątki, na miejscu której – jak głosi legenda – zatrzymał się w 996 r. św. Wojciech w drodze na dwór Bolesława Chrobrego.

Wystawa „Klisze pamięci” w Harmężach
WYSTAWA „KLISZE PAMIĘCI” W HARMĘŻACH, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Harmęże są położone w Kotlinie Oświęcimskiej. Można odwiedzić tutaj kościół pw. Matki Bożej Niepokalanej i klasztor oo. Franciszkanów oraz prowadzone przez nich Centrum Świętego Maksymiliana.

Tradycja św. Kingi w Starym Sączu
TRADYCJA ŚW. KINGI W STARYM SĄCZU, fot. M. Klag (MIK, 2002) CC BY SA 3.0

Klasztor klarysek w Starym Sączu został ufundowany ok. 1280 r. przez księżną Kingę, żonę Bolesława Wstydliwego. W tym samym czasie założyła ona klasztor franciszkanów, który jednak nie odrodził się po kasacie w 1782 r.

Kościół i klasztor oo. Karmelitów Na Piasku w Krakowie

Według legendy, kościół na Piasku został ufundowany przez Władysława Hermana w 1087 r., jako wotum za cudowne uzdrowienie. W rzeczywistości świątynię założyła ok. 1390 r. królewska para: Jadwiga i Władysław Jagiełło.

Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni
MUZEUM IM. STANISŁAWA FISCHERA W BOCHNI, fot. M. Klag 9MIK, 2001) CC BY SA 3.0

Bocheńskie Muzeum mieści się w dwuskrzydłowym, późnobarokowym gmachu. Jest to dawny klasztor Dominikanów i jeden z najcenniejszych obiektów zabytkowych Bochni.

Bazylika jezuicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie

Jezuici (Towarzystwo Jezusowe) to zakon męski założony w 1540 r. w Rzymie przez św. Ignacego Loyolę. W Krakowie jezuici na przełomie XVI i XVII w. rozpoczęli budowę świątyni pw. świętych Piotra i Pawła.

Klasztor ss. Norbertanek i elementy zabudowy wsi Imbramowice
KLASZTOR SS. NORBERTANEK I ELEMENTY ZABUDOWY WSI IMBRAMOWICE, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Na północ od Krakowa, w dolinie rzeki Dłubni znajduje się wieś Imbramowice. Imbramowicki klasztor Norbertanek jest jednym z dwóch istniejących obecnie w Polsce.

Zespół miejski i kościół i klasztor oo. Reformatów w Bieczu
ZESPÓŁ MIEJSKI I KOŚCIÓŁ I KLASZTOR OO. REFORMATÓW W BIECZU, fot. M. Klag (MIK 2000) CC BY SA 3.0

Położony na wzgórzu nad rzeką Ropą Biecz wywodzi swą nazwę – jak głosi legenda – od zbója Becza. Pod koniec XII w. istniał tu zapewne gród kasztelański, a od 1243 r. w dokumentach wymieniani są bieccy kasztelanowie.

Kościół i klasztor oo. Reformatów w Wieliczce
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR OO. REFORMATÓW W WIELICZCE, fot. M. Klag (MIK, 1999) CC BY SA 3.0

Wieliczka wspominana jest w dokumentach już w latach 1123-1127, a jej pierwsza lokacja miała miejsce w 1290 r. Prawa magdeburskie nadał miastu Kazimierz Wielki w 1368 r. i wtedy otoczono je murami obronnymi.

Zabudowa miasta Stary Sącz
ZABUDOWA MIASTA STARY SĄCZ, fot. M. Klag (MIK, 1999) CC BY SA 3.0

Najstarsze miasto Sądecczyzny jest położone na wzgórzu pomiędzy Dunajcem a Popradem, w miejscu skrzyżowania dawnej drogi węgierskiej i traktu Nowy Sącz – Nowy Targ.

Zakład Salezjański w Oświęcimiu
ZAKŁAD SALEZJAŃSKI W OŚWIĘCIMIU, fot. M. Klag (MIK, 1999) CC BY SA 3.0

Gród Oświęcim istniał już w XII w., a prawa miejskie otrzymał ok. 1272 r. Z podziału księstwa cieszyńskiego dokonanego po 1315 r. powstało księstwo oświęcimskie, którym władał wówczas książę Władysław.

Kościół i klasztor Bożogrobców w Miechowie
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR BOŻOGROBCÓW W MIECHOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Miechów zawdzięcza swe powstanie zakonowi bożogrobców, założonemu w czasie wypraw krzyżowych. Zakon Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego, jak brzmi jego pełna nazwa, miał za zadanie strzec Grobu Pańskiego w Jerozolimie i przybywających do niego pielgrzymów.

Zespół pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej
ZESPÓŁ PIELGRZYMKOWY W KALWARII ZEBRZYDOWSKIEJ, fot. M. Klag (MIK, 1999) CC BY SA 3.0

Na południe od miasta, u szczytu góry Kalwarii położony jest barokowy kościół i klasztor Bernardynów. Kalwaryjski zespół pielgrzymkowy obejmuje także czterdzieści dwie kapliczki i kaplice dróg Męki Pańskiej i Matki Bożej, rozmieszczone na południe i wschód od klasztoru, wśród malowniczych pagórków i dolin.

Dawne opactwo Norbertańskie w Hebdowie
DAWNE OPACTWO NORBERTAŃSKIE W HEBDOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Od ponad ośmiu wieków w zakolu Wisły nieopodal Nowego Brzeska, wznosi się opactwo Norbertanów. Zakonników sprowadzili z czeskiej miejscowości Strahov, za zgodą księcia Bolesława Kędzierzawego, dwaj rycerze: Szczeżysław i Wrocisław.

Kościół i klasztor pw. Stygmatów św. Franciszka z Asyżu oo. Bernardynów w Alwerni
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PW. STYGMATÓW ŚW. FRANCISZKA Z ASYŻU OO. BERNARDYNÓW W ALWERNI, fot. M. Łuczak (2010) ©

Kościół oo. Bernardynów w Alwerni nosi wezwanie Stygmatów św. Franciszka z Asyżu. Został założony na wzór włoskiej pustelni La Verna w Toskanii, gdzie w 1224 r. św. Franciszek otrzymał dar stygmatów.

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.